„Macewy 3D” to nowatorski projekt cyfrowej dokumentacji, skanowania technologią trójwymiarową (3D), wybranych nagrobków z cmentarzy żydowskich Wrocławia/Breslau oraz odzyskiwanie, tam gdzie jest to możliwie, osobistych mikrohistorii. Współczesne technologie cyfrowe oferują nowe możliwości nie tylko w dziedzinie dokumentacji przeszłości, ale nawet – odtworzenia tego, co jak się wydawało – było bezpowrotnie zniszczone.
Dziedzictwo żydowskie we Wrocławiu obejmuje między innymi cmentarze i nagrobki, których styl i zdobnictwo odzwierciedlały trendy ówczesnej kultury mieszczańskiej. Niestety czas, zanieczyszczenie powietrza, akty wandalizmu czy warunki atmosferyczne powodują stopniowe niszczenie tych cennych artystycznie i historycznie obiektów.
Digitalizacja wybranych macew i ich układów pozwala na tworzenie bazy danych, wirtualnych atlasów dostępnych nie tylko dla badaczy i historyków, ale też rodzin szukających swoich przodków albo po prostu osób zainteresowanych przeszłością miasta. Projekt Macewy 3D pozwala przenieść się w czasie i zerknąć w przeszłość oraz ożywić fragment dawnej kultury. Otwiera to też nowe perspektywy badawcze w kontekście humanistyki cyfrowej i działań w zakresie dziedzictwa kulturowego.
Dzięki skanowaniu macew w technologii trójwymiarowej możliwe jest zachowanie ich dla przyszłych pokoleń. Co więcej, na podstawie istniejącej dokumentacji, zachowanych zdjęć czy projektów nagrobków można też odtworzyć te macewy, które uległy zniszczeniu czy nie przetrwały do naszych czasów.
Zakres i partnerzy
Projekt obejmuje trzy cmentarze żydowskie we Wrocławiu: przy ul. Ślężnej, ul. Lotniczej i ul. Gwarnej. Dwa pierwsze są zachowane, zaś trzeci i najstarszy został zniszczony i zabudowany w latach powojennych. Dotychczas często omawiane jako osobne elementy lokalnego dziedzictwa, trzy cmentarze potraktowane zostaną równorzędnie i postawione w centrum popularyzatorsko-badawczej inicjatywy, realizowanej w 2024 r. we współpracy z lokalnymi partnerami: Fundacją Akcelerator Obywatelski Spark odpowiedzialną za skanowanie 3D, Gminą Żydowską we Wrocławiu, Renatą Wilkoszewską-Krakowską i Muzeum Sztuki Cmentarnej – Muzeum Miejskie we Wrocławiu, inicjatywą Spod Ziemi Patrzy Breslau, zajmującą się pozostałościami po cmentarzach dawnego Wrocławia oraz odtwarzaniem historii pochowanych tu osób, Piotrem Gotowickim, wieloletnim byłym opiekunem cmentarza przy ul. Lotniczej oraz badaczkami Agatą Strządałą, Moniką Piechotą i Danutą Płókarz.
Macewy 3D są częścią większego projektu „MultiMemo: Multidirectional Memory: Remembering for Social Justice”, który UMF realizuje wspólnie z ośmioma partnerami europejskimi dzięki dofinansowaniu z Unii Europejskiej (program CERV).
Dzięki tej współpracy oraz zaangażowanym specjalistom – po raz pierwszy będziemy mogli obejrzeć w przestrzeni cyfrowej zachowane nagrobki, a w niektórych przypadkach odczytać po raz pierwszy inskrypcje nagrobne i odtworzyć historie konkretnych osób.
