Co sprawia, że dany budynek czy obiekt stanowi część żydowskiego dziedzictwa? Czy zaliczają się do nich wyłącznie synagogi, szkoły, szpitale i cmentarze? Czy być może obiekty takie mogą znajdować się poza przestrzenią należącą do gminy żydowskiej? Czy obiekty i miejsca niezwiązane z Holokaustem powinny być upamiętniane, aby dać świadectwo nie tylko śmierci, ale i życia żydowskich mieszkańców europejskich miast sprzed II wojny światowej? Czy możemy znaleźć ich ślady w otaczającym nas miejskim krajobrazie?
Daniel Ljunggren, szwedzki architekt, którego rodzina ma korzenie w przedwojennym Breslau i jest związana z rodziną Hadda, podejmuje działania mające na celu uwidocznienie żydowskiego dziedzictwa architektonicznego, które na co dzień pozostaje ukryte ze względu na swój świecki i prywatny charakter. Podczas badań prowadzonych w ramach studiów doktoranckich na Uniwersytecie Technicznym w Dreźnie, Daniel zajmuje się mapowaniem i analizowaniem dziedzictwa swoich przodków, które zachowało się w miejskim krajobrazie dzisiejszego Wrocławia. Jego badania skupiają się na architektach ery modernizmu, braciach Albercie i Moritzie Hadda, oraz na ich sieci kontaktów zawodowych w okresie międzywojennym.
Bracia Hadda, urodzeni pod koniec XIX wieku, byli wpływowymi lekarzami i architektami z gminy żydowskiej Breslau w okresie Republiki Weimarskiej i zapisali się jako istotni członkowie żydowskiego życia poprzez swoją aktywność społeczną także w czasach nazistowskich. Ich dziedzictwo jest wciąż widoczne w dzisiejszym Wrocławiu. Praca badawcza Daniela stawia wiele pytań dotyczących istoty przynależności do grup religijnych, kulturowych i politycznych w ramach sieci kontaktów zawodowych w Niemczech i Europie Środkowej w okresie międzywojennym. Daniel przygląda się interakcjom pomiędzy dwoma żydowskimi architektami ery modernizmu a ówczesnym społeczeństwem, a właściwie temu, jak praca braci Hadda wpływała na – zarówno żydowską, jak i nieżydowską – społeczność Breslau.
Szczyt kariery zawodowej dla obu braci Hadda przypadł na późne lata 20. XX wieku. Albert pracował wówczas dla Waltera Gropiusa w Berlinie, a Moritz był niezależnym architektem w Breslau. W 1934 roku zakazano im jednak działalności zawodowej w charakterze architektów, co zmusiło ich do zawężenia sieci kontaktów zawodowych wyłącznie do gminy żydowskiej Breslau i do znalezienia nowego źródła utrzymania. Dodatkową ciekawostką związaną z braćmi Hadda jest fakt, że Moritz i Albert identyfikowali się z zupełnie przeciwnymi stronami politycznego podziału na prawicę i lewicę, co staje się widoczne, gdy przyjrzymy się sposobom, w jaki każdy z braci wpłynął na gminę żydowską miasta podczas rządów reżimu nazistowskiego.
Część badań Daniela zostanie opublikowana w 2023 roku w ramach projektu prezentującego wkład kilku badaczy i badaczek realizowanego przez Drezdeński Uniwersytet Techniczny zatytułowanego „Breslau / Wrocław 1933–1949. Studien zur Topographie der Shoah“.
O udostępnieniu publikacji poinformujemy na naszej stronie!
