KONFERENCJA

KONTEKST KONFERENCJI

W 1945 roku, na mocy postanowień konferencji poczdamskiej niemieckie dotychczas miasto Breslau stało się polskim Wrocławiem. Ten transnarodowy, polsko-niemiecki kontekst czyni Wrocław wyjątkowym miastem na mapie Europy, wraz z innymi miastami i całym obszarem Ziem Zachodnich przyłączonych wówczas do Polski. Zbiory naukowe dawnego Uniwersytetu Breslau, które udało się ocalić przed zniszczeniem, stały się po II wojnie światowej własnością państwa polskiego, pozostającą w dyspozycji Uniwersytetu Wrocławskiego. Obejmują one kolekcje etnograficzne, archeologiczne i dotyczące historii naturalnej, a także ludzkie szczątki, gromadzone przez niemieckich uczonych podczas ekspedycji badawczych okresu kolonialnego, a następnie wykorzystywane m.in. do badań nad pochodzeniem i ewolucją homo sapiens, typologią antropologiczną i eugeniką.

Znamiennym przykładem tego dziedzictwa jest kolekcja szczątków ludzkich przywieziona do Breslau/Wrocławia z Australii przez prof. Hermanna Klaatscha na początku XX w. i wykorzystywana przez polskich uczonych po 1945 roku. Takie kolekcje, choć nie zostały stworzone przez polskich badaczy, stały się wrażliwym, trudnym dziedzictwem Uniwersytetu Wrocławskiego i ilustrują nieoczywiste historyczne uwikłania pomiędzy Australią, Niemcami i Polską. Dziś zarówno ich pochodzenie, jak i sposób wykorzystania budzą etyczne kontrowersje osadzone w kontekście postkolonialnym, powojennym i postkomunistycznym.

Stworzona przez Hermanna Klaatscha kolekcja szczątków ludzkich, obiektów etnograficznych oraz fotografii stanowi punkt wyjściowy dla naszej dyskusji o statusie tego rodzaju kolekcji, ich kulturowej biografii, a przede wszystkim o tym, czy uprawnione jest ich wykorzystanie we współcześnie prowadzonych badaniach. Podczas konferencji chcemy rozważyć etyczne aspekty pracy na tego rodzaju zbiorach.

Zamierzamy również porozmawiać o tym, jakie procedury umożliwiają etyczne korzystanie z kolekcji, a także czy ich ewentualna restytucja jest wskazana. Zależy nam na tym, by poznać opinie uczonych i specjalistów z zakresu muzealnictwa, szczególnie tych reprezentujących rdzenne społeczności, badaczy korzystających z tego rodzaju kolekcji do celów naukowych oraz osób zaangażowanych w proces restytucji.