DWIE EDYCJE PROJEKTU “EDUK” – DOSTĘPNY SCENARIUSZ DLA KADRY NAUCZYCIELSKIEJ
Kiedy w czerwcu 2021 r. grupa nastolatków zniszczyła ponad 60 historycznych macew na Nowym Cmentarzu Żydowskim przy ul. Lotniczej we Wrocławiu, a niedługo później podobne akty wandalizmu miały miejsce w Bielsku-Białej i Legnicy, postanowiliśmy stworzyć pilotażowy projekt edukacyjny skierowany do dzieci i młodzieży we Wrocławiu, który finalnie miał dwie edycje: w latach 2021-2022 oraz 2022-2023. Udało nam się uzyskać finansowanie od kilku organizacji, podjąć współpracę z grupą ekspertów i edukatorów oraz dwiema instytucjami edukacyjnymi, a także z Gminą Wyznaniową Żydowską we Wrocławiu w zakresie udostępnienia cmentarza na warsztaty w terenie. Rezultatem końcowym tego procesu jest publikowany poniżej materiał do samodzielnego prowadzenia lekcji i warsztatów, który – mamy nadzieję – pomoże nauczycielom i nauczycielkom w przekazywaniu wiedzy o Żydach z Breslau, czyli dzisiejszego Wrocławia. Celem projektu było wypełnienie luki w ofercie edukacyjnej związanej z historią tej mniejszości w naszym mieście.
W latach 2021-2022 zrealizowaliśmy pierwszą edycję projektu, tzw. „EDUK I”, która pozwoliła nam opracować scenariusz i przeprowadzić serię warsztatów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży o historii i kulturze przedwojennej społeczności żydowskiej Breslau/Wrocławia we współpracy z organizacją partnerską Siemacha Spot Wrocław – Magnolia Park.
Druga edycja projektu, „EDUK II”, została zrealizowana w latach 2022-2023 i miała dwa zasadnicze cele. Po pierwsze, chcieliśmy nawiązać współpracę i przeprowadzić warsztaty w Szkole Podstawowej nr 118 we Wrocławiu, która znajduje się w sąsiedztwie Nowego Cmentarza Żydowskiego przy ul. Lotniczej. Po drugie, zaplanowaliśmy przygotowanie scenariusza warsztatów do publikacji online (materiał publikowany poniżej), aby mogła z niego korzystać kadra nauczycielska i edukatorska, szczególnie we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku. W tej edycji, na przestrzeni 4 tygodni w maju i czerwcu 2023 r., uczniowie każdej z klas ósmych SP118 (ok. 100 osób) wzięli udział w warsztatach trwających łącznie 14 godzin lekcyjnych i przeprowadzonych częściowo w klasie, a częściowo w terenie. Wykorzystując motywy biograficzne i topograficzne miasta rozmawialiśmy m.in. o zagadnieniach tożsamości i różnorodności, o kulturze żydowskiej i o Żydach z Breslau. Zupełnie nowym elementem warsztatów była gra typu escape room, której formuła świetnie się sprawdziła. Polecamy korzystanie z tego narzędzia – w celu uzyskania szczegółowych informacji o grze i warunkach jej wypożyczenia, prosimy o bezpośredni kontakt z nami.
SCENARIUSZ I PREZENTACJE
Prezentowany poniżej materiał można wykorzystać podczas prowadzenia 45-minutowych lekcji. Zalecamy zaplanowanie i przeprowadzenie wszystkich czterech części scenariusza w podanej kolejności. Zajęcia warto też poprzedzić serią ogólnych warsztatów antydyskryminacyjnych (takie zajęcia prowadzą m.in. edukatorzy ze Stowarzyszenia Nomada), a zakończyć je warsztatami w terenie, np. w formie wizyty z przewodnikiem na jednym z cmentarzy żydowskich we Wrocławiu, przy ul. Ślężnej lub Lotniczej. Jeśli jest taka możliwość, warto dodać do programu również warsztaty kulinarne kuchni żydowskiej.
Rekomendowany program warsztatów przeprowadzonych przez UMF dla jednej klasy/grupy docelowej:
- warsztaty antydyskryminacyjne (Nomada) → 4 godz. lekcyjne
- warsztaty w oparciu o scenariusz i prezentacje UMF (dostępne poniżej) → 6 godz. lekcyjnych
- gra escape room przygotowana przez UMF (dostępna na zamówienie) → 1 godz. lekcyjna
- warsztaty w terenie: wizyta na cmentarzu żydowskim (z przewodnikiem/przewodniczką) → 3 godz. lekcyjne
W sumie 14 godz. lekcyjnych.
Przygotowane przez nas materiały dydaktyczne zostały pozytywnie zaopiniowane przez Wrocławskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Według opinii „oferta zajęć jest zgodna z obowiązującymi podstawami programowymi” oraz „stanowi niezwykle ciekawą propozycję dla uczniów i nauczycieli wrocławskich i dolnośląskich szkół na lekcjach: historii, WOS, HiT, języka polskiego, lekcjach do dyspozycji z wychowawcą, edukacji regionalnej, kołach zainteresowań.”
Pełna opinia WCDN jest dostępna >> TUTAJ.
EDUKATORZY
Materiał przygotowali Piotr Zadworny i Aneta Skotniczna we współpracy z UMF.
Piotr Zadworny – absolwent wrocławskiej judaistyki i asyriologii na uniwersytecie w Lejdzie (Holandia). W latach 2016-2019 nauczyciel języka hebrajskiego w szkole podstawowej Szalom Alejchem we Wrocławiu, a w okresie 2021-2022 – koordynator i edukator we wrocławskiej Fundacji Bente Kahan. Od 2021 współpracuje z Fundacją Urban Memory. Interesuje się wykorzystaniem AI w humanistyce oraz najwcześniejszymi dziejami pisma klinowego.
Aneta Skotniczna – absolwentka łódzkiego kulturoznawstwa oraz wrocławskiej judaistyki. Od 2021 r. doktorantka w Instytucie Historycznym UWr, w którym pod okiem prof. Bożeny Szaynok przygotowuje dysertację dotyczącą jidyszowego periodyku „Dos Naje Lebn”. Od 2021 r. współpracuje z Fundacją Urban Memory. Interesuje się m.in. cmentarzami żydowskimi w kontekście ich dokumentalizacji, upamiętniania oraz statusu prawnego. Od 2023 r. współpracuje z Gminą Wyznaniową Żydowską we Wrocławiu jako przewodniczka po Synagodze Pod Białym Bocianem i Nowym Cmentarzu Żydowskim oraz jako opiekunka wystawy stałej “Żydowska dusza”.
DO POBRANIA:
- Część I: Wrocław – historia mieszkańców/mieszkanek
- Część II: Kto jest Żydem/Żydówką?
- Część III: Kim są Żydzi i Żydówki z Breslau / Wrocławia? Historie rodzinne.
- Część IV: Cmentarz żydowski
- Materiały dodatkowe
- ćwiczenia (wykreślanka, krzyżówka, alfabet hebrajski)
- wypożycz od nas pomoce edukacyjne (wydrukowane zdjęcia i zadania)
- wypożycz od nas zestaw do realizacji gry typu escape room (dostępne ze scenariuszem)
Szata graficzna prezentacji – przykład.
W razie pytań zachęcamy do kontaktu z naszą Fundacją, z koordynatorem projektu Tomaszem Woydyłło: tomek@urbanmemoryfoundation.org
Dziękujemy zespołowi projektowemu: edukatorom i twórcom scenariusza, Piotrowi Zadwornemu oraz Anecie Skotnicznej, konsultantowi merytorycznemu i wieloletniemu opiekunowi cmentarza żydowskiego przy ul. Lotniczej we Wrocławiu, Piotrowi Gotowickiemu, autorowi escape roomu Przemkowi Jaworskiemu, Arkowi Fochtmanowi za opracowanie graficzne materiałów edukacyjnych oraz przeprowadzenie warsztatów kulinarnych, edytorce i korektorce językowej Annie Nowogońskiej oraz koordynatorowi projektu Tomkowi Woydyłło z UMF.
Dziękujemy partnerom za udaną współpracę: Stowarzyszeniu Nomada, Gminie Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu, Szkole Podstawowej nr 118 we Wrocławiu, placówce Siemacha Spot Wrocław – Magnolia Park, Wrocławskiemu Centrum Doskonalenia Nauczycieli oraz młodzieży wrocławskiej, która wzięła udział w warsztatach i przekazała nam cenne informacje zwrotne. Podziękowania dla grantodawców, dzięki którym przez trzy lata mogliśmy pracować nad projektem EDUK i przekazać w Państwa ręce materiały edukacyjne: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, ROI Community – Schusterman Family Philanthropies, Paideia – Europejski Instytut Studiów Żydowskich w Szwecji oraz Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie.
